Badania pokazują, że liczba gatunków ptaków żywiących się owadami gwałtownie spada na całym obszarze Amazonii, nawet w jej odległych częściach, nie narażonych na ingerencję człowieka.

Naukowcy odkryli, że problem dotyczy aż dziewięciu gatunków ptaków owadożernych. Nie stwierdzono natomiast podobnego spadku wśród ptaków owocożernych. Wskazuje to, że przyczyną może być kryzys klimatyczny i jego wpływ na populację owadów.

Badania, opublikowane w czasopiśmie „Ecology Letters”, wykorzystują dane zebrane ponad 30 lat temu między innymi przez biologa zajmującego się ochroną przyrody, Thomasa Lovejoya.

Rząd brazylijski zachęcał wówczas farmerów do przekształcania lasów deszczowych w pastwiska, ale wymagał od nich zachowania części ziemi w stanie nienaruszonym. Lovejoy i jego koledzy przekonali niektórych farmerów do pozostawienia płatów lasu różnej wielkości, odizolowanych od reszty lasu, w nadziei, że odkryją, jak duży musi być fragment lasu deszczowego, aby zaspokoić potrzeby żyjących w nim gatunków zwierząt i roślin. Jako „wskaźnika” używali ptaków, chwytając je, zliczając, mierząc i ważąc, a następnie wypuszczając na wolność.

Wiele lat później, w 2008 r., prof. Philip Stouffer z Louisiana State University, główny autor wspomnianej wyżej pracy, zainteresował się zgłaszanymi przez obserwatorów ptaków sygnałami, że od pewnego czasu nie obserwują już na tym obszarze przedstawicieli niektórych gatunków. Zdał sobie wówczas sprawę, że w rozwikłaniu zagadki mogą pomóc dane sprzed lat.

Wraz ze współpracownikami porównał liczebność 79 gatunków złowionych w latach 2008–2016 z danymi z początku lat 80. Wyniki były zaskakujące. Liczba osobników dziewięciu gatunków znacznie spadła, w tym ośmiu gatunków o co najmniej 50 proc. Wszystkie te gatunki ptaków, oprócz jednego, należą do owadożernych. Co znamienne, spadek liczebności nie dotknął gatunków owocożernych, a niektóre z nich nawet zwiększyły swoją liczebność. Najbardziej prawdopodobnym wyjaśnieniem są zmiany klimatyczne prowadzące do ograniczenia populacji owadów zamieszkujących lasy deszczowe. Wykluczono bowiem wpływ jakiegoś patogenu na populację ptaków, a także ich przetrzebienie w wyniku polowań czy w rezultacie aktywności drapieżników.